Lewy cisimcikli demansın beyin fonksiyonlarını etkileyen karmaşık bir nörolojik bozukluk olduğunu belirten uzmanlar hastalığın yönetiminde erken teşhis ve bütüncül bir yaklaşım büyük önem taşıdığını söylüyor.
Lewy cisimcikli demansın, Alzheimer ve Parkinson gibi diğer nörolojik hastalıklarla bazı benzerlikler taşıdığını bu nedenle de teşhisinin zor olabileceğini dile getiren Nöroloji Uzman Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Belirtiler genellikle üç ana kategoriye ayrılır; bilişsel bozukluklar, motor belirtiler ve davranışsal/ruhsal belirtiler.” dedi.
Lewy cisimcikli demansın gelişiminde yaş, genetik, cinsiyet, geçmiş rahatsızlıklar ve yaşam tarzı gibi birçok faktörün rol oynayabileceğini belirten Prof. Dr. Sultan Tarlacı, tedavi için de bireyselleştirilmiş bir yaklaşımın önemine vurgu yaptı.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Nöroloji Uzman Prof. Dr. Sultan Tarlacı, beyin fonksiyonlarını etkileyen Lewy cisimcikli demans hakkında bilgi verdi.
Lewy cisimcikli demans beyin fonksiyonlarında bozulmalara yol açar
Lewy cisimcikleri adı verilen anormal protein birikimlerinin beyin hücrelerinde birikmesi sonucu ortaya çıkan demans türüne Lewy cisimcikli demans (LCD) denildiğini ifade eden Nöroloji Uzman Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Bu hastalık, beyin fonksiyonlarını etkileyen karmaşık bir nörolojik bozukluktur ve genellikle yaşlı bireylerde görülür.
Lewy cisimcikli demans, Alzheimer hastalığı ve Parkinson hastalığı gibi diğer nörolojik hastalıklarla bazı benzerlikler taşır, bu nedenle teşhisi zor olabilir. LCD, beyin fonksiyonlarında çeşitli bozulmalara yol açar ve özellikle bilişsel işlevlerde, hareket kontrolünde ve davranışlarda değişikliklere neden olur.” dedi.
Lewy cisimcikli demansın hem hasta hem de yakınları için zorlu bir süreç olabileceğini hatırlatan Prof. Dr. Tarlacı, hastalığın yönetiminde erken teşhis ve bütüncül bir yaklaşım büyük önem taşıdığına vurgu yaptı ve destekleyici tedaviler ve uygun bakım ile hastaların yaşam kalitesini artırmanın mümkün olduğunu söyledi.
Farklı kategorilerde farklı belirtiler ortaya çıkabiliyor
Lewy cisimcikli demansın (LCD) çeşitli bilişsel, motor ve davranışsal belirtilerle kendini gösterdiğini dile getiren Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Bu belirtiler zamanla kötüleşebilir ve bireyden bireye farklılık gösterebilir.” dedi.
Prof. Dr. Tarlacı LCD belirtilerinin genellikle üç ana kategoriye ayrıldığını söyledi ve bu kategorileri şöyle sıraladı:
“Belirtiler, bilişsel bozukluklar, motor belirtiler ve davranışsal/ruhsal belirtiler olarak kategorize edilebiliyor. Bilişsel bozukluklar arasında kısa süreli hafıza kayıpları, dikkat dağınıklığı ve odaklanma zorlukları, problemleri çözmede ve yeni durumlara uyum sağlamada zorluk çekme ile zihinsel işlemlerin yavaşlaması görülebilir.
Motor belirtiler; ellerde veya vücudun diğer bölgelerinde titreme, kaslarda sertlik ve gerginlik hissi, hareketlerin yavaşlaması ve koordinasyon kaybı, dengesiz yürüme, kısa adımlar atma veya ayak sürüme gibi yürüyüş anormallikleri şeklinde görülebilir.
Davranışsal belirtiler arasında ise halüsinasyonlar, huzursuz uyuma, sık uyanma veya uyurgezerlik, depresif ruh hali, kaygı ve endişe hali, kişilik değişiklikleri, huzursuzluk veya saldırganlık görülebilir. Bunların yanında düşük tansiyon veya ani tansiyon düşmeleri, aşırı veya yetersiz terleme kabızlık, idrar kaçırma veya sık idrara çıkma gibi otonom sinir sistemi bozuklukları da belirtiler arasında yer alabilir.
Bu belirtiler hastadan hastaya farklı şiddetlerde ve kombinasyonlarda ortaya çıkabilir.”
Lewy cisimcikli demansın risk faktörleri neler?
Lewy cisimcikli demansın gelişiminde birçok faktörün rol oynayabileceğini belirten Prof. Dr. Sultan Tarlacı, bazı faktörlerin daha belirgin bir şekilde hastalık riskini artırırken, diğerlerinin riski hafifçe etkileyebileceğini söyledi.
LCD’nin genellikle 60 yaş ve üzeri bireylerde daha sık görüldüğüne dikkat çeken Prof. Dr. Tarlacı sözlerini şöyle sürdürdü:
“Yaş ilerledikçe, hastalık riski artar. Ailede LCD veya diğer nörodejeneratif hastalıkların öyküsü, bireylerde hastalık riskini artırabilir. Özellikle GBA ve SNCA gibi genlerdeki mutasyonlar LCD ile ilişkilendirilmiştir. Bazı çalışmalar, erkeklerde Lewy cisimcikli demans riskinin kadınlara göre biraz daha yüksek olabileceğini göstermiştir.
Geçmişte ciddi kafa travması geçirmiş bireylerde, Parkinson hastalığı veya Alzheimer hastalığı gibi diğer nörodejeneratif hastalıkları olanlarda, sigara-alkol tüketenler, düşük fiziksel aktivite düzeyine sahip olanlarda LCD riski artabilir.
Beyin kimyasındaki değişiklikler ve dopamin, asetilkolin gibi nörotransmitter düzeylerindeki dengesizlikler, bazı toksinlere maruz kalma veya çevresel faktörlerin etkisi, beyin sağlığını olumsuz etkileyerek LCD riskini artırabilir.”
Bireyselleştirilmiş bir tedavi yaklaşımı gerekir
Lewy cisimcikli demans (LCD) tanısı koymanın genellikle klinik bulgulara dayandığını belirten Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Tanı süreci, hastanın semptomlarına, medikal geçmişine ve fiziksel muayenesine dayanır. Lewy cisimcikli demansın tanısı karmaşık olabilir ve bazen belirtiler diğer nörodejeneratif hastalıklarla da benzerlik gösterebilir. Bu nedenle, tanı koyma sürecinde uzman bir sağlık ekibiyle çalışmak önemlidir. Erken tanı, uygun tedavi ve yönetim stratejilerinin belirlenmesinde kritik bir rol oynar.” dedi.
Lewy cisimcikli demans (LCD) tedavisinin de semptomatik olarak yönetildiğinden bahseden Prof. Dr. Tarlacı sözlerini şöyle tamamladı:
“Bireyselleştirilmiş bir yaklaşım gerektirir. Tedavi genellikle belirtilerin türüne, şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna göre ayarlanır. LCD tedavisinde kullanılan ana yaklaşımları, ilaç tedavisi, destekleyici tedavi yaklaşımları, çevresel ve günlük yaşam düzenlemeleri, ileri durumlar için özel bakım ve multidisipliner yaklaşım olarak sıralayabiliriz.”
Lewy Cisimcikli Demans: Görülmeyen Tehlike Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Günümüzde yaygın olarak bilinen Alzheimer ve vasküler demansın yanı sıra, Lewy cisimcikli demans (LCD) da ciddi bir nörolojik rahatsızlık olarak dikkat çekmektedir. Lewy cisimcikleri, beyin hücrelerinde protein kümeleri oluşturan ve sinir iletimini bozan yapısal bozukluklardır. Bu durum, hastaların zihinsel fonksiyonlarını, hareket yeteneklerini ve diğer önemli yaşam işlevlerini etkileyebilir. LCD, genellikle Alzheimer veya Parkinson hastalığı ile karıştırılabilir, ancak kendine özgü belirtileri ve seyri vardır.
LCD'nin belirtileri genellikle yavaş başlar ve zamanla ilerler. En belirgin belirtiler arasında bilişsel işlevlerde dalgalanmalar, dikkat eksikliği, görsel halüsinasyonlar ve REM uyku bozuklukları bulunur. Bu hastalığın teşhisi genellikle zor olabilir çünkü semptomlar diğer demans türleriyle de benzerlik gösterebilir. Ancak, özellikle görsel halüsinasyonlar ve motor fonksiyonlarda erken belirtiler varsa, uzman bir nörolog tarafından LCD'nin düşünülmesi önemlidir.
LCD'nin nedenleri tam olarak anlaşılamamış olsa da, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Beyindeki Lewy cisimcikleri, özellikle dopamin ve diğer nörotransmitterlerin işlevini bozarak, sinir hücrelerinin normal iletişimini engeller. Bu durum da, hastanın motor kontrolünü, düşünme süreçlerini ve genel olarak günlük yaşam aktivitelerini etkileyebilir.
LCD'nin tedavisi, semptomların yönetimine odaklanır ve multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. İlaçlarla semptomların hafifletilmesi, fiziksel terapi ile hareket bozukluklarının yönetilmesi ve psikososyal destek ile hastaların ve bakıcılarının yaşam kalitesinin artırılması hedeflenir. Özellikle REM uyku davranış bozuklukları gibi belirtiler için spesifik tedaviler geliştirilmeye çalışılmaktadır.
LCD'nin erken tanınması ve doğru bir şekilde yönetilmesi, hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde artırabilir. Ancak, LCD'nin teşhisi genellikle zor ve zaman alıcı olabilir, bu nedenle belirtileri olan kişilerin uzman bir sağlık profesyoneline başvurması önemlidir. Ayrıca, hastalığın ilerlemesiyle birlikte hastalar ve bakıcıları için fiziksel ve duygusal destek ağlarının önemi de büyüktür.
LCD'nin önlenmesi için spesifik bir yöntem olmamakla birlikte, genel beyin sağlığını korumak için aktif bir yaşam tarzı benimsenmesi, zihinsel aktivitelerin sürdürülmesi ve düzenli sağlık kontrollerinin yapılması önerilir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile LCD'nin ilerlemesi kontrol altına alınabilir ve hastaların yaşam kalitesi artırılabilir.
Sonuç olarak, Lewy cisimcikli demans, Alzheimer ve Parkinson gibi diğer nörodejeneratif hastalıklarla birlikte, yaşlanan nüfusta giderek artan önemli bir sağlık sorunudur. Bilinçli farkındalık, erken teşhis ve etkili yönetim stratejileri, LCD'nin etkilerini azaltmada kritik öneme sahiptir. Toplumda bu konuda daha fazla farkındalık yaratılması ve araştırmaların desteklenmesi, LCD ile mücadelede ilerleme kaydetmemize yardımcı olabilir.