Paylaşmanın, dayanışmanın ve bereketin simgesi aşure, geleneklerin ve sosyal yaşamın zenginliğini yansıtan malzeme çeşitliliğiyle ön plana çıkıyor.
Diyetisyen Emine Uluçay, “Geleneksel tatlılar arasında benzersiz yeri bulunan aşure, doğru malzemelerle ve dengeli tüketilmesi halinde sağlığa pek çok açıdan faydalı, besleyici bir tatlıdır. Ancak, şeker ve diğer tatlandırıcılar eklenmişse, miktarına dikkat etmek ve aşırıya kaçmamak önemlidir.” dedi.
Manevi, sosyal ve kültürel boyutuyla geleneksel bir tatlıdan daha fazlasını sembolize eden aşure, dayanışma, birlik ve beraberlik ruhuyla, her yıl Muharrem ayının 10’uncu gününden itibaren mutfaklardaki yerini alıyor.
Aşure, yapılış anından itibaren komşuları, akrabaları, dostları bir araya getirirken, yenmeye hazır eşsiz lezzetinin paylaşılmasıyla da birlik ruhunu güçlendiriyor. Aşure, derin anlamlar içerdiği için sadece ruha değil, farklı besin türlerinin dengeli birlikteliğiyle bedene de iyi geliyor.
Duru Gıda Beslenme Danışmanı Diyetisyen Emine Uluçay, farklı tatların hoş bir uyumla buluştuğu aşuredeki malzemelerin faydalarına dikkat çekti. Aşuredeki buğdayın yanı sıra kuru fasulye ve nohut gibi baklagiller ile kuru üzüm, kuru incir ve kuru kayısının yüksek lif içeriğiyle sindirim sisteminin düzenli çalışmasına yardımcı olduğunu ve tokluk hissi sağladığını belirten Uluçay, şöyle devam etti:
“Aşure, B vitamini, demir, magnezyum, çinko, potasyum ve kalsiyum gibi birçok vitamin ve mineral içerir. Bu besinler enerji üretiminden bağışıklık sistemine kadar birçok vücut fonksiyonunu destekler. Baklagiller kas ve doku onarımı için gerekli bitkisel proteini karşılaması bakımından önemlidir. Kuru üzüm, kuru incir, kuru kayısı ve nar gibi meyveler antioksidan bakımından zengindir. Antioksidanlar, hücreleri serbest radikallerin zararlarından koruyarak yaşlanmayı yavaşlatabilir ve hastalıkları önleyebilir.”
Aşurenin şeker ve kalp hastalarına faydaları
Aşurenin, içeriğindeki lif ve kompleks karbonhidratlar sayesinde kan şekerini hızlıca yükseltmediğini belirten Uluçay, bunun özellikle diyabet hastaları için faydalı olduğunu belirtti. Uluçay ceviz, fındık ve kuru meyvelerin de içeriğindeki yağ asitleri ve fitokimyasallar ile kalp sağlığına yarar sağladığına dikkati çekti.
Uluçay, “Geleneksel tatlılar arasında benzersiz yeri bulunan aşure, doğru malzemelerle ve dengeli tüketilmesi halinde sağlığa pek çok açıdan faydalı, besleyici bir tatlıdır. Ancak, şeker ve diğer tatlandırıcılar eklenmişse, miktarına dikkat etmek ve aşırıya kaçmamak önemlidir.” uyarısında da bulundu.
Aşure Nedir ve Tarihi
Aşure, birçok kültürde farklı isimlerle bilinse de Türk mutfağında özel bir yere sahiptir. Genellikle Muharrem ayının 10. günü olan Aşure Günü'nde pişirilir ve paylaşılır. Aşure, aynı zamanda Anadolu'da yüzyıllardır kutlamaların, dini bayramların ve özel günlerin vazgeçilmez tatlısı olarak kabul edilmiştir. İslam kültüründe Hz. Nuh'un gemisinden kalan son malzemelerle yapılan bir yemek olarak da anlam kazanır.
Aşure Nasıl Yapılır?
Aşure yapımı oldukça özen gerektiren bir süreçtir ve birçok farklı malzemenin bir araya gelmesiyle hazırlanır. İşte geleneksel aşure tarifi adım adım:
Malzemeler:
- 1 su bardağı buğday
- 1 su bardağı nohut
- 1 su bardağı kuru fasulye
- 1 su bardağı pirinç
- 1 su bardağı kuru üzüm
- 1 su bardağı kuru kayısı
- 1 su bardağı kuru incir
- 1 su bardağı kuş üzümü
- 1 su bardağı ceviz içi
- 1 su bardağı şeker (isteğe bağlı, tatlı seviyesine göre ayarlanabilir)
- 1 tatlı kaşığı tarçın
- Yeteri kadar su
Hazırlık:
-
Öncelikle buğday, nohut ve kuru fasulyeyi ayrı ayrı suda bekletin. Daha sonra ayrı ayrı tencerelerde haşlayın. Nohut ve kuru fasulye yumuşayana kadar pişirin, buğday ise kabarıp yumuşayana kadar pişirin.
-
Pişen buğdayı, nohutu ve kuru fasulyeyi süzün ve aynı tencereye alın. Üzerine yıkanmış pirinci ekleyin.
-
Kuru kayısı, kuru incir ve kuru üzümü doğrayın. Kuş üzümünü de ekleyerek tencereye ilave edin.
-
Tüm malzemelerin üzerini geçecek kadar su ekleyin ve kaynamaya bırakın. Ara sıra karıştırarak pişirin.
-
Şeker ve tarçını ekleyerek tatlandırın. Damak zevkinize göre şeker miktarını ayarlayabilirsiniz.
-
Son olarak ceviz içini ekleyin ve kısa bir süre daha pişirdikten sonra ocaktan alın.
-
Aşureyi ocaktan aldıktan sonra, servis yapacağınız kaselere veya tabaklara paylaştırın. Üzerini isteğe bağlı olarak tarçın veya ceviz ile süsleyebilirsiniz.
Aşure'nin Kültürel Önemi ve Paylaşımı
Aşure, sadece bir tatlı değil, aynı zamanda toplumsal dayanışmanın ve paylaşımın simgesidir. Geleneksel olarak, aşure pişirilip komşularla, akrabalarla ve ihtiyaç sahipleriyle paylaşılır. Bu geleneğin temelinde bereketin ve yardımlaşmanın önemi yatar. Aşure gününde bir araya gelip aşure yemek, topluluklar arasında güçlü bağların kurulmasına da katkı sağlar.
Aşure'nin Sağlık Açısından Faydaları
Aşure, içeriğinde bulunan buğday, nohut, kuru meyveler ve ceviz gibi besinlerle besleyici bir tatlıdır. Lif açısından zengin olması, sindirim sistemine fayda sağlar. Ayrıca içerdiği protein ve vitaminlerle de besleyici bir öğündür.
Sonuç olarak, aşure; Türk mutfağının önemli bir tatlısı olmasının yanı sıra kültürel ve sosyal bir değeri de taşır. Geleneksel tarifleri takip ederek veya kişisel dokunuşlarla hazırlanan aşure, özel günlerde ve paylaşımın simgelediği anlarda sofraları süslemeye devam ediyor.
